valey, polonistyka, literatura powszechna XX wieku

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

PAUL VALERY  1871-1945    POECI FRANCJI

Uchodził za oficjalnego poetę Francji. Dokonanie przez niego wyboru bycia poetą nie było do końca jasne. Studiował prawo, marzył by być marynarzem. Opublikował dwa genialne eseje: „Wstęp do metody Leonarda da Vinci” i „Wieczór z panem Teste” Po opublikowaniu tych dwóch esejów pochłonęła go matematyka.  W 1922 r „Gusła” ( w tym tomie poglądy i koncepcje wykłada za pomocą mitów symboli i alegorii.), a w 1929 „Poezje” które wieńczą całość jego twórczości poetyckiej. Jego poezja wywodziła się z 3 źródeł: 1. Klasycyzm fr. (Racine):  z niego bierze poprawność językową, kunszt, muzyczność i retoryczną ciągłość frazy 2. Symbolizm: aluzje, sugestie, wieloznaczność, podmiot jest słaby i wątły 3) Mallarme: nowatorstwo indywidualne, próba indywidualnego odkrycia prawdy.  Jego utwory są wieloznaczne i rozbudowane. Poemat „Młoda Parka”1917-poemat złożony z 11 części: nimfa i dziewczyna opętana miłością, zawiera elementy autob. Z wierszy: „Palma” - oda, wizja drzewa na skraju Sahary powołanego siłą wyobraźni oraz pochwała mędrca który drzewo wykreował. „Do Platana” poemat o drzewie ale też siłaczu, który wspina się pod niebo aby zobaczyć oblicze Boga. Wpływy klasycyzmu są widoczne we frazowaniu. Valery wybiera charakterystyczne gatunki literackie, przywołuje motywy mitologiczne. W „Cmentarzu morskim” rozmyślania nad bytem i stworzeniem. Ma charakter metafizycznych rozterek: „wiedzą jest prawdziwość znaczeń” . Jest to poezja utrzymana w tonie tradycyjnym

MAX   JACOB 1846-1944

fr malarz, poeta, krytyk. Pochodził z rodziny żydowskiej. należy do czołówki największych poetów francuskiej cyganerii artystycznej okresu międzywojennego. Jego poezja ma metafizyczny, transcendentalny charakter.  W 1914 po dwukrotnym objawieniu Chrystusa (1 zobaczył głowę na ścianie, 2 – całą postać na ekranie w kinie) zdecydował się na przyjęcie chrztu. Reprezentował typ dandysa, zdobywał salony artystyczne, miał wszechstronne zainteresowania sztuką, twierdził jednak, że nie można służyć dwóm muzom jednocześnie i dlatego zdecydował się wybrać jedną. W Paryżu spotyka się z Picassem i Apollinaire`m . Wydaje dwa tomy poetyckie: „Brat Matourelle” i „Burleski brata Matourella” zapewniają mu popularność ale dopiero kolejny tom zapewaniają mu prawdziwe miejsce w lit: „Kubek do kości” (nawiązanie do „Rzutu kości” Mallarmego)- zbiór poematów prozą w którego formie następuje rozluźnienie klasycznego wiersza francuskiego. Jego poematy są odbiciem współczesności  (kinematograf), zawierają elementy powieści sensacyjnych, ukazują schyłek epoki. W niektórych np z 1909  przewiduje I WŚ (przewiduje śmierć Apollinaire`a od kuli na froncie)- charakter proroczy.  W obrazach poematów można dostrzec obsesję piekła i grozę zimnego okrucieństwa, psychologię głębi.  Zmierzają do zamknięcia w formie anegdoty. Obsesja grzechu zła, piekła, poczucia obcości znajdowała uzasadnienie w biografii Jacoba który był żydem, homoseksualistą-  a zamordowany został w hitlerowskim obozie w Drancy. Jacob różnił się od modernistycz. pisarzy rezygnacją z patosu, wprowadzeniem kolokwializmów, wizji o charakt. onirycznym. Poematy są świadomie komponowane ale są też budowane na zasadzie przypadku. Jego tom poetycki „Laboratorium centralne” zawiera dość sporą rozpiętość form poetyckich (od powagi do dadaistycznej koncepcji). Jacob był niewątpliwie kubistą – wtedy gdy preferował fragm. drobnomieszczańskiego życia w poezji i przeciążał wiersze erudycją. W okolicach 1925 roku kiedy fala awangardowa nachylała się ku końcowi przechodzi ku mistyce. W jego poezję wkrada się Pascalowski niepokój a także smutek i rozterki starca.

JULES SUPERVIELLE  1884-1960

urodził się w Urugwaju. Wcześnie stracił oboje rodziców. Jego doświadczenia biograficzne staną się kluczowym tematem jego twórczości. Pojęcie śmierci to centralne zagadnienie. Pies i koń to symbole smierci.  Cierpienie jest u niego wszechobecne, jest wpisane niejako w istnienie. Pojawiają się w jego utworach elementy, które ewidentnie służą do zadawania cierpienia. Był poetą rozwijającym się niezależnie od innych artystów, poza szkołami- był niebanalnym indywidualistą.  „W przestrzeni i w czasie” : ubolewanie nad niemożnością stworzenia mostu w czasoprzestrzeni, obrazy Urugwaju i Ameryki.

HENRI  MICHAUX 1899-1984

Urodził się w belgijskiej miejscowości Namur. Michaux uchodzi za niestrudzonego badacza ludzkiego wnętrza, skoncentrowany na własnym „ja” oraz wszelkich doznaniach dotyczących umysłu i ducha. Doznania te mają zwykle charakter negatywny, pełno tu bólu i cierpienia. Twórczość Michaux naszpikowana jest makabrycznymi obrazami, pełnymi mrocznym labiryntów, potworów czy przerażających dźwięków. Pokrewny surrealistom, choć nigdy oficjalnie nie został członkiem tego ruchu artystycznego, stworzył oryginalną formę prozy poetyckiej, stojącej na straży własnej indywidualności i autentyczności.

Inspirowany twórczością poetów wyklętych, przede wszystkim Lautreamonta którego uznał za swojego ojca chrzestnego, Rimbaud  czy Charlesa Baudelaire zafascynowany mistyką wchodu i zachodu, malarstwem surrealistów. Teksty Michaux przybierają formę krótkich aforyzmów , pełnych różnego rodzaju przestróg i rad udzielanych w pierwszej osobie. Choć mnóstwo tu fantastycznych, niemal sennych urojeń, nierzadko inspirowanych narkotycznymi halucynacjami, autor dąży do przejrzystego, niemal naukowego opisu własnych „przestrzeni wewnętrznych”. W utworach nie brak również specyficznego, czarnego humoru, balansującego na granicy dobrego smaku.

Ekwador – nietypowy dziennik podróży, pełen krótkich, poetyckich opisów ludzi i zwyczajów zaobserwowanych podczas wyprawy do Ameryki Południowej

Barbarzyńca w Azji-dzieło zainspirowane wyprawą na Daleki Wschód, wypełnione krótkimi, humorystycznymi komentarzami opisujacymi kulturę i duchowość mieszkańców Azji. Utwór ten ujawnia początki fascynacji autora mistyką i filozofią Indii.

Pasaże – zebrana na przestrzeni 26 lat kompilacja esejów, poematów i innych form literackich na temat malarstwa, muzyki, literatury.

Niejaki Piórko (Un Cerrtaine Plume) – naszpikowana absurdem, groteską i czarnym humorem historia pana Piórko. Tytułowa postać, porte parole autora, to mała, bezbronna istota, człowieczek w meloniku i z laseczką. Pana Piórko notorycznie dotykają najróżniejsze nieszczęścia i tragedie (żona ginąca pod kołami pociągu, proces wytoczony przeciw bohaterowi), mimo to Piórko sprawia wrażenie całkowicie oderwanego od rzeczywistości. Wszystko co dotyczy bohatera dzieje się jakby gdzieś obok.