socjologia klasyczna wykład 5, KSIĄŻKI, Książki, E-Studia, socjologia

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Praca pochodzi z serwisu www.e-sciagi.pl

WYKŁAD 5  (12.11.1998)

HERBERT SPENCER (1820 – 1903)

·         Ewolucjonizm

a)      wpłynął na nauki społeczne

b)     wywodzi się z biologii (od Darwina)

c)      źródłem ewolucjonizmu była myśl T.Malthusa (anglikańskiego pastora)

-          jego myśl ekonomiczna odwoływała się do demografii, do wzorów matematycznych

-          istnieją 2 elementy: przyrost ludności oraz zasoby materialne (wzrastają one nieproporcjonalnie)

-          ludzie są skazani na niedostatek materialny właśnie ze względu na te 2 wielkości

-          ta dysproporcja rodzi kulturę, inteligencję  , co zainspirowało ewolucjonizm

d)     główne założenia ewolucjonizmu:

-          o jednorodności świata społecznego (rzeczywistość społeczna jest z natury wszędzie taka sama)

-          jednolitość natury ludzkiej

-          genetyzm – wszystko ma swoje pochodzenie, jest powiązane łańcuchem; wyjaśnić zjawisko to wskazać jego pochodzenie

-          przekonanie o istnieniu praw (uniwersalistycznych)

-          zmienność – wszystko ewoluuje, zmienia się

-          konieczność dokonywania się tych zmian – są one odpowiedzią na potrzeby społeczne

-          zmiany dokonują się wg określonych sposobów m.in. dyfuzja kulturowa – kontakt z inną kulturą

-          zmiany mają charakter globalny tzn. zmiana w każdej sferze życia pociąga za sobą zmiany w innych sferach

-          postęp – zmiany w określonym kierunku; postęp przypisywany jest wszystkim społeczeństwom, ale każde znajduje się na innym etapie

-          ewolucjonizm formułował obiektywne kryteria wyższości i niższości (porównywanie np.: różnych przemian co do stopnia rozwoju, postępu) – wzorem tych kryteriów była Europa Zachodnia

·         Herbert Spencer:

1.      Instytucje społeczne wg Spencera:             

a)      w naturze człowieka 2 cechy, które są sprzeczne:

-          człowiek jest egoistą

-          człowiek jest istotą, która działa w grupie, by zapewnić sobie rozwój

b)     rozwiązanie tej sytuacji stanowią instytucje społeczne

c)      typy instytucji (które ewoluują, rozwijają się):

-          instytucje domowe (rodzina)

-          instytucje obrzędowe (obyczaje)

-          instytucje polityczne (państwo, wojsko)

-          instytucje kościelne, instytucje zawodowe, instytucje przemysłowe

d)     cechy instytucji społecznych:

-          tworzą się spontanicznie, nie są tworem świadomym

-          są odpowiedzią na potrzeby społeczne

-          ewoluują pociągając za sobą zmiany rzeczywistości społecznej

-          są ściśle ze sobą związane – istnieje system instytucji

-          posiadają stan równowagi, naruszeniem tego stanu było wykonywanie funkcji przezz instytucję, która nie była do tego powołana

2.      Rzeczywistość społeczna (2 sfery):

a)      organizacja społeczna i biologiczna są podobne w:

-          wzrost masy

-          wewnętrzne zróżnicowanie funkcji

-          różne funkcje w obrębie jednego systemu

-          funkcjonowanie jednych części ma konsekwencje dla całości

-          istnieje sfera funkcji podstawowych

b)     organizacja społeczna i biologiczna są różne:

-          społeczeństwo nie ma formy w sensie fizycznym

-          społeczeństwo jest rozproszone w przestrzeni; komunikacja funkcjonująca w przestrzeni warunkuje istnienie społeczeństwa (język jest taką właśnie formą komunikacji)

-          świadomość w społeczeństwie jest rozproszona między poszczególne jednostki

3.      Wizja życia społecznego to nominalizm socjologiczny wzbogacony formułą wzajemnego oddziaływania pomiędzy jednostkami, które może być przyczyną modyfikacji społecznych

4.      Ewolucja życia społecznego

a)      w rzeczywistości dokonuje się ewolucja (3 fazy):

-          faza nieorganiczna

-          faza organiczna

-          faza ponad organiczna (życie społeczne, kultura)

kolejna faza zawiera prawa z poprzedniej i dodaje nowe

b)     rzeczywistość społeczna jest nadbudową na rzeczywistość biologiczną

c)      ewolucja poszczególnych społeczeństw ma charakter zróżnicowany, występują regresje i okresy zastoju

d)     wizja przebiegu ewolucji:

-          klasyfikacja:

§         społeczeństwa w miarę rozwoju komplikują się wewnętrznie

§         jednokierunkowa, liniowa ewolucja

-          typologia (2 bieguny, 2 teoretyczne wizje społeczeństwa) :

§         społeczeństwo militarne i industrialne

§         w miarę rozwoju społeczeństwo militarne przechodzi w społeczeństwo industrialne

§         elementy z obu typów są wymieszane, w zależności od momentu ewolucji jeden z nich przeważa

§         to co decyduje o zachowaniu jednostki w społeczeństwie militarnym to przewaga działań kolektywnych, dążenie do obrony lub ekspansji, obowiązkowa współpraca, regulacja zachowań poprzez nakazy i zakazy

§         to co decyduje o zachowaniu jednostki w społeczeństwie industrialnym to pokojowa wymiana indywidualnych usług, , dobrowolna współpraca oparta o umowę, działanie zasady sprawiedliwości, regulacja zachowań poprzez zakazy

§         stosunki między państwem, a jednostką w społeczeństwie militarnym – racją bytu jednostki jest państwo

§         stosunki między państwem, a jednostką w społeczeństwie industrialnym – racją bytu państwa są jednostki

§         społeczeństwo industrialne:

-          wolność, niewiele ograniczeń

-          zachęca się do tworzenia organizacji, w których jednostka będzie mogła wyrazić się jako jednostka

-          struktura ma charakter zdecentralizowany

-          stratyfikacja społeczna: elastyczna i otwarta, istnieje możliwość wymiany

-          aktywność gospodarcza: utrata niepodległości ekonomicznej, współzależność gospodarcza, wolny handel

-          cenione cechy jednostek to: niezależność, poszanowanie innych, odporność na przymus, kreatywność, prawdomówność

§         społeczeństwo militarne:

-          ogranicza własność i wolność, realizuje cele ogólno – społeczne

-          struktura ma charakter scentralizowany

-          stratyfikacja społeczna: trwały podział społeczny, zasada dziedziczności

-          rodzaj aktywności gospodarczej: ekonomiczna niepodległość, samowystarczalność,  protekcjonizm handlowy

-          cenione cechy jednostek to: patriotyzm, odwaga godność, lojalność, posłuszeństwo, zaufanie do władzy, dyscyplina

1