socjologia - praca (167 str), KSIĄŻKI, Książki, E-Studia, socjologia, ebook, pdf

Na gruncie nauki od dawna trwa spór o status małej grupy społecznej. Są zwolennicy stanowiska (m. in. F.H. Allport), że istnieją tylko jednostki, a to, co nazywamy grupą jest w istocie zbiorem norm, wartości, idei istniejących w umysłach jednostek przebywających razem. Innymi słowy - grupa istnieje tylko w tym sensie, że jest wytworem procesów spostrzegania. Są też zwolennicy poglądu, że grupy społeczne są realnie istniejącym zjawiskiem (m. in. D. Cartwright, A. Zander, M. E. Shaw).

Niezależnie od sporów uczonych, w praktyce społecznej rozstrzygnięcie tego sporu nie ma istotnego znaczenia. Kiedy rozpatrujemy wpływ grupy na jednostkę - a to nas głównie interesuje - to znaczenie ma tylko fakt, że jednostki subiektywnie postrzegają siebie jako członków grupy.

Nasze zainteresowanie małą grupą społeczną wynika z jej znaczenia w procesach kierowania i zarządzania. Ma ona podstawowe znaczenie w pracy menedżera. To on jest formalnym lub rzeczywistym liderem grupy. Znajomość procesów zachodzących w grupie, umiejętność przewodzenia grupie (wskazywanie celów, motywowanie, arbitraż, sterowanie konfliktami, itp.) jest kluczem do sukcesu menedżera. Dodatkowo należy podkreślić właśnie grupowy charakter wielu projektów, co czyni problematykę dynamiki grupy jeszcze ważniejszą.

1. Co to jest mała grupa społeczna?

W polskiej edycji Słownika psychologicznego Larousse’a czytamy:

Grupa - zespół ludzi mający określoną strukturę, którego elementy wzajemnie na siebie wpływają, posiadający wspólny cel, wartości i normy.

Shaw wylicza sześć czynników konstytuujących grupę:

1) Procesy poznawcze i percepcję członków grupy (postrzeganie siebie i innych jako członków grupy).

2) Motywacja i zaspokajanie potrzeb (dzięki kontaktom w grupie).

3) Cele grupowe.

4) Organizacja grupy.

5) Wzajemna zależność członków grupy.

6) Interakcje.

Można definiować grupę poprzez wskazanie funkcji, jakie ona wypełnia w odniesieniu do swoich członków. Grupa musi liczyć minimum 3 członków. Górna granica liczby członków małej grupy jest trudna do precyzyjnego ustalenia. Mała grupa społeczna stanowi grupę także dlatego, że składając się z jednostek, występuje wobec innych osób jako pewna całość. Charakteryzuje ją posiadanie własnego obrazu swojej grupy, relacji do innych grup, pewnej wspólnej perspektywy, z której członkowie grupy postrzegają otaczający ich świat. Często są to stereotypy, które pozwalają na utrzymanie tożsamości grupy dzięki wyraźnemu rozróżnieniu grupy i jej otoczenia.

2. Grupy formalne i nieformalne.

Grupy formalne powstają w „sztuczny” sposób. Ktoś, kto posiada odpowiednią władzę, powołuje je do życia z mocy tej władzy i określa jednocześnie parametry działania takiej grupy (skład osobowy, hierarchię, cele grupowe, czas istnienia grupy, lidera, normy wewnątrz grupowe, usytuowanie wobec innych grup, itp.,). Tak powstała grupa może przekształcić się w grupę (lub grupy) nieformalną.

Grupy nieformalne powstają spontanicznie w tym znaczeniu, że nie są oficjalnie powoływane przez jakiś organ. Nie oznacza to, że powstają samorzutnie. Często mogą powstawać wokół jednostki, która podejmuje mniej lub bardziej świadome działania, aby taka grupa powstała. Główna różnica między grupą formalną i nieformalną polega na stopniu bezpośredniości wywierania wpływu. W grupach nieformalnych wpływ ten jest bezpośredni. Podstawą funkcjonowania grup nieformalnych są interakcje.

Przez interakcje rozumiemy system wzajemnych zależności przebiegających zgodnie z zasadą sprzężenia zwrotnego.

Przez zależność w szerokim znaczeniu rozumiemy sytuację, w której:

a) reakcje jednego z członków grupy stają się bodźcami dla reakcji innego członka grupy;

b) przekazywana wzajemnie informacja nabiera w procesie interakcji takiego znaczenia, jakie przypisują jej przekazujący tę informację.

Za istotne uznajemy stwierdzenie, że w toku interakcji przekazywana jest wzajemnie informacja, uczestnicy interakcji wymieniają informacje. Mogą to być informacje o potrzebach, stanach emocjonalnych, itp. W tym miejscu należy zasygnalizować problem kanału, poprzez który wymieniana jest informacja i sposobu jej rozpowszechniania w grupie.

3. Komunikacja w małych grupach.

Podstawą interakcji jest komunikowanie się. Jest to zresztą zjawisko, które generalnie determinuje życie społeczne. Nie jest ono możliwe bez komunikacji.

Przez komunikację rozumiemy przepływ materiałów, informacji, spostrzeżeń i sposobów rozumienia pomiędzy różnymi częściami i członkami organizacji.

Ważną rolę odgrywa nie tylko treść przekazywanych informacji ale i jej obieg w grupie. Nie jest bowiem bez znaczenia kształt sieci obiegu informacji. Może ona mieć charakter scentralizowany, bądź zdecentralizowany. W sieciach scentralizowanych mamy jednokierunkowy przepływ informacji. W zdecentralizowanych informacja płynie w obie strony

Rodzaj sieci informacyjnej wpływa na efektywność grupy, na zadowolenie jej członków. W przypadku prostych zadań stojących przed grupą bardziej efektywna jest scentralizowana sieć obiegu informacji. Decentralizacja obiegu informacji powoduje zwiększenie ilości wysyłanych komunikatów, co sprzyja popełnianiu błędów przy prostych zadaniach.

. Każdy uczestnik grupy w równej mierze uczestniczy w procesie komunikowania się.

Przykład takiej struktury przedstawia poniższy rysunek.

Wiadomo też, że grupy charakteryzujące się scentralizowaną strukturą organizacyjną i taką samą siecią komunikacyjną są bardziej wrażliwe na negatywny wpływ szumu informacyjnego oraz nierównomierną dystrybucję informacji. Im większy szum informacyjny, im większe dysproporcje w dostępie informacji między poszczególnymi członkami grupy, tym niższa efektywność działania grupy oraz poziom satysfakcji jej członków.

Natomiast sieć o dużej liczbie powiązań stwarza sytuację w której członkowie grupy przeznaczają więcej czasu na poszukiwanie najlepszego rozwiązania. Istnieje tu niebezpieczeństwo popełnienia większej ilości błędów, gdyż członkowie grupy otrzymują często informację słabo lub zupełnie nie związaną z pełnioną przez nich rolą w grupie.

Zestawienie podstawowych właściwości niektórych sieci komunikowania się przedstawia tabela.

Tab.1. Istotne właściwości niektórych wzorów komunikowania się

WŁAŚCIWOŚCI KOMUNIKOWANIA SIĘ

SIECI KOMUNIKOWANIA SIĘ

„ŁAŃCUCH”

„Y”

„KRĄG”

Prędkość

szybka

wolna

Dokładność

dobra