strukturalne, Genetyka, kursy-wykłady, Wrocław, materiały do egzaminu special29.01.2011

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

CHOROBY WYWOŁANE ABERRACJAMI STRUKTURALNYMI CHROMOSOMÓW

Kuba, urodziło się w 38 tygodniu ciąży (waga 2600g, dł. 52 cm) z 7 punktami w skali Apgar (sinica obwodowa, niskie napięcie mięśniowe, słaba reakcja na cewnik). Po ułożeniu w namiocie tlenowym stan dziecka poprawił się.

Szmer skurczowy nad sercem oraz cechy dysmorficzne (mała głowa, mała trójkątna żuchwa, szeroko rozstawione oczy oraz małe, nisko osadzone uszy, zmarszczka nakątna). Dodatkowo u dziecka występował płacz przypominający miauczenie kota.

              Lekarz zalecił wykonanie: echokardiografii, konsultację neurologiczną, badanie cytogenetyczne.

ZESPOŁU CRI DU CHAT

- płacz przypominający miauczenie kota

- mała głowa (microcephalia)

- okrągła twarz, czasem asymetryczna

- mała, cofnięta żuchwa (micrognathia)

- szeroko rozstawione oczy (hiperteloryzm)

- skośnie w dół ustawione szpary powiekowe

- zmarszczka nakątna (epicanthus)

- płaska i szeroka nasada nosa, krótki grzbiet

- nisko osadzone uszy

- bruzda poprzeczna na dłoniach

Wady narządów wewnętrznych w zespole cri-du-chat nie są stałym elementem zespołu!

- wady serca (ASD, VSD, PDA)

- wady układu oddechowego (wiotka, zakrzywiona nagłośnia; bardzo wąska, wydłużona krtań)

- wady nerek – rzadkie (nerka podkowiasta, ektopowa; agenezja nerek)

- wady powłok brzusznych (przepukliny)

- wady układu moczowo- płciowego [wnętrostwo, spodziectwo (chłopcy), przerost łechtaczki (dziewczynki)]

PRZEBIEG I ROKOWANIE W CDCS

•         problemy wczesnego dzieciństwa (osłabiony odruch ssania, refluks przełykowo-żołądkowy, zez, zaburzenia słuchu - częste infekcje ucha Środkowego)

•         niektóre cechy zanikają (charakterystyczny płacz, zmarszczka nakątna); twarz wydłuża się

•         występuje różnego stopnia niesprawność intelektualna oraz zaburzenia psychoneurologiczne (samouszkodzenia, nadwrażliwość na dźwięki, stereotypie ruchowe)

•         większość pacjentów dożywa wieku dorosłego

BADANIE CYTOGENETYCZNE?

Badanie kariotypu metodą barwienia prążkowego chromosomów barwnikiem Giemsy (GTG).

Wynik badania: delecja ramienia krótkiego chromosomu 5 w części terminalnej.

ZESPÓŁ CRI DU CHAT

•         większość przypadków (ok. 80%) to delecja powstała de novo

•         zdecydowanie mniej (ok.12%) to wynik niezrównoważonej translokacji

•         pozostałe: różnego rodzaju rzadkie aberracje chromosomowe

•         dwa regiony krytyczne: 5p(15.2) i 5p(15.3)

              ! badaniem potwierdzającym rozpoznanie w przypadku mikrodelecji jest FISH

PORADA GENETYCZN

Przed udzieleniem porady należy wykonać badania cytogenetyczne u rodziców dziecka:

•         jeżeli aberracja powstała de novo (tak jak ma to miejsce w przypadku Kuby) – zespół delecji, który wystąpił, jest zespołem sporadycznym; ryzyko urodzenia kolejnego dziecka z zespołem cri du chat jest równe ryzyku populacyjnemu (częstość występowania zespołu określa się na 1:37 000 - 50 000)

•         jeżeli któreś z rodziców jest nosicielem translokacji zrównoważonej – ryzyko urodzenia dziecka z zespołem jest wyższe; wskazane jest wykonanie badań u rodzeństwa nosiciela translokacji zrównoważonej

W każdej kolejnej ciąży należy rozważyć wykonanie badań prenatalnych.

Matka Kuby wobec niskiego ryzyka urodzenia kolejnego dziecka z zespołem cri du chat rezygnuje z wykonania inwazyjnych badań prenatalnych. Z CIIPII ma zdrową córkę.             

Kuba - trzyletni (opóźniony rozwój psychoruchowy, trudności z mową).

Stwierdzony w niemowlęctwie ubytek przegrody międzyprzedsionkowej okazał się nieistotny hemodynamicznie; Kuba jest pod opieką kardiologa i neurologa

SYTAUACJA KLINICZNA 2

Blondynką 4 lata, z prostymi włosami; przy wzroście 102 cm Zosia waży 22kg (!). Poza tym w badaniu fizykalnym lekarz stwierdził wąski wymiar dwuskroniowy, oczy w kształcie migdałów, małe usta z kącikami zwróconymi ku dołowi, małe dłonie i stopy. Po porodzie obniżone napięcie mięśniowe zalecono konsultację neurologiczną. W okresie niemowlęcym dziecko miało problemy z ssaniem piersi i z trudem przybierało na wadze. Obecnie matka Zosi określa apetyt dziecka jako nadmierny. Zosia zaczęła siadać w 12, stać w 20, a chodzić samodzielnie w 26 miesiącu życia. Pojedyncze słowa zaczęła mówić około 18 miesiąca życia, w chwili obecnej nadal nie formułuje pełnych zdań. Mówi niewyraźnie

Zespół Prader-Willego

Kryteria duże:

1.      Hipotonia u noworodków i niemowląt

2.      Słabe ssanie i trudności z karmieniem oraz

              słabe przybieranie na wadze w okresie

              niemowlęcym

3.              Nadmierny lub nagły przyrost masy ciała po 12 mż., a przed 6 rż. (otyłość centralna)

4.              Charakterystyczne cechy twarzy (wąska twarz, wąski wymiar dwuskroniowy, oczy w kształcie migdałów, małe usta, wąska warga górna, zwrócone ku dołowi kąciki ust).

5.              Hipogonadyzm, niedorozwój narządów płciowych

•         opóźnione lub niepełne dojrzewanie płciowe

•         niepłodność

6.              Hiperfagia

7.              Opóźnienie rozwoju psychoruchowego u małych dzieci; różnego stopnia upośledzenie umysłowe u dzieci starszych

KRYTERIA małe

1.      Zmniejszona ruchliwość płodu/letarg niemowlęcy

2.      Zaburzenia zachowania (wybuchy złości, agresji, tendencja do sprzeciwiania się, upartości, zachowania obsesyjno-kompulsywne)

3.      Zaburzenia snu/bezdech nocny

4.      Niski wzrost (15 rż.)

5.      Hipopigmentacja – jasne włosy i skóra

6.      Małe ręce lub/i stopy

7.      Wąskie ręce z prostym brzegiem łokciowym

8.      Zaburzenia oczne – zez zbieżny, krótkowzroczność

9.      Zaburzenia artykulacji mowy

10.  Gęsta lepka ślina, zasychająca w kącikach ust

11.  Skubanie skóry

ETIOLOGA

•         u ok. 70% pacjentów występuje interstycjalna delecja lub mikrodelecja (w chromosomie 15 pochodzącym od ojca) powstała de novo

•         u ok. 20-25% pacjentów występuje zjawisko disomii matczynej

•         pozostałe: odmienny wzór metylacji (<5% defekt w centrum imprintingowym) bądź translokacja niezrównoważona z miejscem pęknięcia w regionie krytycznym

BADANIA WYKONYWANE PRZY PODEJRZENIU ZESPOŁU PRADER – WILLIEGO badanie cytogenetyczne, technika fluorescencyjnej hybrydyzacji in situ (FISH), badanie DNA - test metylacji

Dlaczego ten sam zespół kliniczny może być spowodowany różnymi mechanizmami (tj. mikrodelcją lub disomią rodzicielską)?

              KLUCZ: w obu przypadkach „brakuje” krytycznej części chromosomu pochodzącej od ojca (15q11-13)

              Czyżby chromosom 15 pochodzący od matki różnił się od chromosomu 15 pochodzącego od ojca?

              KLUCZ: proces zwany rodzicielskim piętnowaniem genomu (genomic imprinting), MECHANIZM: metylacja

UPD – disomia  uniparentalna Disomia jednorodzicielska

(UPD - Uniparental Disomy) – rodzaje

SYTAUACJA KLINICZNA 2 – cd

badania cytogenetycznego-prawidłowy żeński: 46, XX.

Test metylacji wykazał obecność produktu matczynego PCR oraz brak produktu pochodzenia ojcowskiego, natomiast badanie metodą FISH z użyciem sond charakterystycznych dla zespołu Prader-Willi wykazało

              mikrodelecję obszaru 15q11-13.

Zapis cytogenetyczny:

                            46,XX,del(15)(q11-13)

PORADA GENETYCZNA

              ! zależy od etiologii

Ponieważ badania cytogenetyczne rodziców wykazały prawidłowe kariotypy, zespół Prader-Williego stwierdzony u Zosi jest zespołem sporadycznym. Oznacza to, że ani rodzice Zosi, ani ich krewni nie mają podwyższonego ryzyka (ponad ryzyko populacyjne) urodzenia dziecka z zespołem Pradera-Williego.

Zespół mikrodelecji 22q11

Zespół DG/VCFS (CATCH 22)

•         wady serca dotyczące podziału stożka i pnia naczyniowego
(ToF, ToF/PA, TAC, TGA, DORV, IAA typ B, VSD)

•         dyskretne cechy dysmorfii twarzy (długi nos z bulwiastym czubkiem i hipoplazją skrzydełek, małe usta, mikrognacja, krótkie szpary powiekowe, dysplastyczne małżowiny uszne)

•         rozszczep lub  zaburzenia funkcji podniebienia
(ulewanie przez nos, mowa nosowa)

•         hipoplazja lub aplazja grasicy z towarzyszącymi zaburzeniami odporności komórkowej 

•         hipoplazja przytarczyc z hipokalcemią