wprowadzenie w zielonej historii lit., Literatura współczesna

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Wprowadzenie, w: Historia literatury polskiej w 10 tomach, t.: XX-lecie międzywojenne,

red. A. Skoczek, s. 5-

„Ojczyzno moja wolna, wolna...”

✗                  niepodległość – literatura nie musiała już podejmować problematyki walki narodowowyzwoleńczej

✗                  zmieniły się oczekiwania społeczne wobec literatury – przestała być sumieniem narodu, a twórcy to nie narodowi wieszczowie / przywódcy duchowi

✗                  tradycja romantyczna = obciążenie, ograniczenie (stąd romantyzm traci na aktualności) – np. Słonimski, Czarna wiosna

✗                  postulat autonomiczności literatury

✗                  Skamander odrzuca romantyczną martyrologię, ideę cierpienia, mesjanizmu, kontekstu historycznego; za to: radosne przeżycie codzienności, urok dnia powszedniego, chwila (np. Wiosna Tuwim; Herostrates Lechoń)

✗                  symbol wiosny:

➔      Słonimski, Tuwim, Lechoń posłużyli się symbolem wiosny (bunt wobec służebności literatury)

➔      w polskiej literaturze motyw wiosny był związany z tradycją walk narodowowyzwoleńczych (odrodzenie, aktywizacja sił natury), np. romantyzm (Mickiewicz, Pan Tadeusz), Młoda PL (Wyspiański, Żeromski, Edward Słoński, liryka I wojny światowej)

➔      opozycja zima-wiosna = symbolika śmierci i powtórnych narodzin – wyzwolenie, zrzucenie kajdan, niepodległości

✗                  pojawiała się problematyka polityczna, społeczna, egzystencjalna (literatura zaangażowana)

✗                  28 VIII 1915 – odczyt Żeromskiego Literatura a życie polskie

➔      prawo do wolności literatury

➔      literatura nie musi zastępować instytucji życia zbiorowego

✗                  Przedwiośnie – przykład literatury zaangażowanej

➔      powieść o przyszłości PL

➔      3 drogi:

a) utopia (wizja szklanych domów)

b) program Szymona Gajowca

c) rewolucja społeczna

➔      autor przestrzega przed każdą z nich

➔      ostatnia scena – I dzień przedwiośnia

➔      symbolika wiosny – czas nadziei na odrodzenie

„Radość z odzyskanego śmietnika” – tło historyczne epoki

✗                  PL odzyskała niepodległość , bo Niemcy, Rosja, Austro-Węgry przegrały wojnę

✗                  Rosja – Wielka Rewolucja Październikowa

✗                  Niemcy, monarchia habsburska – wstrząsy rewolucyjne

✗                  Austria – władzę objął republikański rząd socjalistyczny (30 X 1918), podobnie Węgry

✗                  11 XI 1918 – Campiègne – podpisano zakończenie wojny na froncie zachodnim

✗                  10 XI 1918 – do W-wy przybył Józef Piłsudski (zwolniony z więzienia w Magdeburgu)

✗                  11 XI – Rada Regencyjna (utworzona przez cesarzy Niemiec i Austro-Węgier 12 IX 1917) jako najwyższa tymczasowa władza w Królewstwie PL