terapia racjonalno-emotywna. podręcznik. wydanie ii ebook, ebooki

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Spis treci
Wstp
7
1.
Terapia racjonalno-emotywna: wprowadzenie i refleksja
9
2.
Filozofia i teoria osobowoci jako podstawy terapii
racjonalno-emotywnej
19
3.
Teoria zaburze i zmiany osobowoci wedug REBT
31
4.
Proces oceny w terapii racjonalno-emotywnej
55
5.
Techniki poznawcze w terapii racjonalno-emotywnej
63
6.
Techniki emotywne/dowiadczeniowe
w terapii racjonalno-emotywnej
79
7.
Techniki behawioralne w terapii racjonalno-emotywnej
95
8.
Integrowanie terapii racjonalno-emotywnej
z innymi systemami terapeutycznymi
109
Podsumowanie
123
Jak utrzyma i wzmocni efekty terapii racjonalno-emotywnej
125
róda
139
Skorowidz
171
Filozofia i teoria osobowoci jako podstawy
terapii racjonalno-emotywnej
T
erapia racjonalno-emotywna opiera si na dwóch rodzajach teorii.
Pierwszy z nich to filozoficzne spojrzenie na ludzk osobowo i jej
zaburzenia. Drugi rodzaj to teorie terapeutycznej zmiany. Teorie te
cz si ze sob pod kilkoma wanymi wzgldami. W tym rozdziale
skupimy si na filozofii i zagadnieniach osobowoci oraz pytaniu, dlacze-
go niektórzy ludzie s bardziej zaburzeni ni inni.
Filozofia postmodernistyczna a terapia racjonalno-emotywna
Albert Ellis stworzy terapi REBT jako logiczny pozytywista, to znaczy
taki, który wierzy, e wprawdzie nie ma prawdy absolutnej i czystej, jed-
nak naukowcy mog do niej blisko dotrze poprzez odkrywanie faktów
dotyczcych danej sytuacji, a nastpnie wyciganie z nich wniosków.
Prawda moe by jednak tylko tymczasowa, gdy — jak zauway
Karl Popper (1985) — nawet jeli hipoteza poparta jest dobrymi dowo-
dami, to odkrycie nowych faktów moe j sfaszowa.
Wedug Poppera (1985), Bartleya (1984) i Mahoneya (1991) logicz-
ny pozytywizm ma swoje ograniczenia, a kilku postmodernistycznych
mylicieli uznao go nawet za wtpliwy [Derrida, 1976; Feyerband, 1975;
 20
Terapia racjonalno-emotywna. Podrcznik
Gergen, 1995]. Zauwayli oni, e to przecie ludzie zawsze identyfikuj
„fakty” i „prawdy”, wic z zaoenia nie przedstawiaj one adnej
„obiektywnej” czy „prawdziwej” rzeczywistoci. Na wiele lat po tro-
sze fenomenalistyczny i egzystencjalny Albert Ellis sta si równie
umiarkowanym, a nie radykalnym postmodernist. Terapia racjonalno-
emotywna zawsze bya do postmodernistyczna, w szczególnoci dla-
tego, e wystpuje przeciwko wszelkim nakazom oraz powinnociom
i z tego wzgldu sprzeciwia si pojciu absolutnej prawdy. Oto gówne
postmodernistyczne zaoenia terapii wedug „Postmodernistycznej
etyki aktywno-dyrektywnego doradztwa i psychoterapii” [Ellis, 1997]:
1.
By moe istnieje jaki rodzaj niekwestionowanej obiektywnej
rzeczywistoci lub rzeczy samej w sobie, ale poznajemy je tylko
poprzez nasz omyln, osobisto-spoeczn, zrónicowan
i zmienn ludzk percepcj. Nie mamy adnej absolutnej
pewnoci, czym jest lub czym bdzie rzeczywisto, chocia
jestemy gboko przekonani, e to wiemy.
2.
Nasze pogldy na to, co jest dobre, a co ze, waciwe
i niewaciwe, moralne i niemoralne, s w wikszoci przypadków
konstrukcjami
osobisto-spoecznymi. Okrelenie uniwersalnych
prawd jest zadaniem niemoliwym do wykonania, a wszystkie
przekonania etyczne maj natur domnieman.
3.
Cho ludzka osobowo ma pewne wane wrodzone i do
trwae elementy, to w duej mierze formowana jest take
przez relacje oraz otoczenie spoeczne i jest znacznie mniej
indywidualistyczna, ni si powszechnie uwaa.
4.
Wychowanie w okrelonej kulturze w duym stopniu wpywa
na osobowo lub j warunkuje. Ludzkie zachowania s
zdumiewajco wielokulturowe i nie ma ostatecznych dowodów
na to, e te rónorodne kultury s dobre lub ze, lepsze czy gorsze
od innych [Ivey i Ragazio-DiGilio, 1991; Sampson, 1990].
Podejcie do dobra i za metod
albo/albo
jest do czste,
ale mao elastyczne; jest ono równie nieprecyzyjne,
ograniczone i wynika z uprzedze. Ze wzgldu na to,
Filozofia i teoria osobowoci jako podstawy terapii racjonalno-emotywnej
21
e monolityczne rozwizania typu
albo/albo
lub
wszystko/nic
maj swoje ograniczenia, lepiej jest wzi pod uwag szereg
rónych rozwiza typu
i/take
i przetestowa je po to, aby
sprawdzi, które dziaaj dobrze, a które le.
5.
Prawie wszystkie rozwizania problemów zale od naszych
wyjciowych celów i zamiarów, a te s zawsze dyskusyjne
— nigdy absolutne. Moemy osign konsensus w kwestii
wyboru celów i zamiarów, ale nigdy nie dojdziemy do penej
zgody, które z nich s lepsze lub gorsze.
Teoria REBT bya niekiedy postrzegana jako niekonstruktywistyczna
[Guidano, 1991; Mahoney, 1991], ale tak naprawd zawiera niezwykle
duo cech konstruktywizmu. Duy nacisk kadzie na fakt, e ludzie
myl i pracuj w sposób elastyczny i przystosowawczy. Wedug niej
sztywne, absolutystyczne stwierdzenia typu
musz
, które czsto spra-
wiaj, e ludzie si drcz, ksztatowane s przez kultur, a take
tworzone przez kreatywne i biologiczne tendencje czowieka. Terapia
pomaga pacjentom dostrzec, jak sami tworz swoje kluczowe dysfunk-
cyjne filozofie i jak mog konstruktywnie je zmieni poprzez mylenie,
poprzez mylenie o swoim myleniu oraz poprzez mylenie o myleniu
o swoim myleniu [Dryden, 1995; Ellis, 1994, 1996; Ellis i Dryden,
1975; Ellis, Gordon, Neenan i Palmer, 1998]. Jeli chodzi o radzenie
sobie z problemami dotyczcymi poczucia wasnej wartoci, REBT
zgadza si z konstruktywistycznym i egzystencjalnym stanowiskiem
Heideggera (1962), Tillicha (1953) i Rogersa (1961), e ludzie mog
okrela samych siebie jako wartociowych tylko dlatego, i tak chc. Te-
rapia zajmuje si niewiadomymi i cichymi procesami, z których jed-
ne prowadz do zaburze, a inne wspomagaj rozwizywanie proble-
mów. Utrzymuje ona, e ludzie maj ogromn naturaln zdolno do
rekonstruowania i zmieniania siebie, i w sposób aktywno-dyrektywny
pomaga im to robi przy pomocy zaangaowanego terapeuty. Podkrela
znaczenie stosowania elastycznej, niedogmatycznej metody nauko-
wego stawiania i sprawdzania hipotez oraz empirycznego poszukiwa-
nia wartoci i standardów, tak aby si przekona, jakie s ich skutki.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]