tadeusz boy ╛eleΣski, epoka MłODA POLSKA

[ Pobierz całość w formacie PDF ]

Tadeusz BOY Żeleński - życie i twórczo¶ć

      Ahoj, to brzmi Doomnie!>

              Sciaga.pl > Prace > Młoda Polska >Home | Reklama | Info | Mail

                        Tadeusz BOY Żeleński - życie i twórczo¶ć 

                        kategoria:   J.polskizakres:   Młoda Polskadodano:  

                        2000-04-19

            Tadeusz Żeleński (1874-1941)

            Życiorys:

            Tadeusz Żeleński, pseudonim Boy, urodził się 21 grudnia 1874 roku w

            Warszawie, zamordowany przez Niemców w lipcu 1941 roku we Lwowie.

            Krytyk literacki i teatralny, tłumacz, publicysta. Syn kompozytora

            Władysława, cioteczny brat poety K. Tetmajera, od najmłodszych lat

            zwi±zany był ze ¶rodowiskiem artystycznym. Po ukończeniu gimnazjum w

            Krakowie studiował w latach 1892-1900 medycynę na UJ.

            Debiutował 1895 r. jako poeta, ogłaszaj±c w tygodniku "¦wiat" cykl

            sonetów, w ostatnich latach XIX wieku obracał się w otoczeniu S.

            Przybyszewskiego. W latach 1901-1906 pracował jako lekarz i

            publikował prace naukowe z zakresu pediatrii, podtrzymuj±c nadal

            zwi±zki ze ¶rodowiskiem krakowskiej artysty- cznej; Od 1906 roku

            występował jako współautor programów kabaretowych Ziel- ny Balonik.

            Do zakończenia I wojny ¶wiatowej był lekarzem kolejowym (1915 r.

            zmobilizowany do armii austriackiej), przekładaj±c jednocze¶nie

            litera- turę francusk± na język ojczysty. W uznaniu zasług na tym

            polu odznaczony został 1914 r. palmami Akademii Francuskiej (za

            przekład Moliera) i 1922 r. Krzyżem Kawalerskim Legii Honorowej. W

            1919 r. rozpocz±ł pracę recenzenta teatralnego, któr± kontynuował do

            końca życia. Od 1922 roku mieszkał w Warszawie, zajmuj±c się

            wył±cznie prac± literack± i wygłaszaniem odczytów

            w całym kraju. Parokrotnie wyjeżdżał do Francji. W sezonie 1923-1924

            był kierownikiem literackim Teatru Polskiego. Współpracował stale

            jako recenzent teatralny, felietonista, publicysta i autor szkiców

            literackich z "Kurierem Porannym", "IKC", "Wiadomo¶ciami

            Literackimi". W 1928

            r. otrzymał (wspólnie z W. Borowym i K. Irzykowskim) nagrodę

            Polskiego Towarzystwa Wydawców dla krytyków literackich, 1933 r.

            nagrodę literack± miasta Warszawy; powołany został do PAL.

            W latach trzydziestych działał na rzecz organizacji poradni

            ¶wiadomego macierzyństwa i prowadził kampanię publicystyczn± w tej

            sprawie. Współpracował przy założeniu instytucji Młody Teatr dla

            popierania rodzimej twórczo¶ci dramatycznej. Po wybuchu II wojny

            ¶wiatowej znalazł się we Lwowie, gdzie obj±ł katedrę historii

            literatury francuskiej na uniwersyte- cie i współpracował z

            czasopismami założonymi przez lewicowe ¶rodowisko literackie. Po

            zajęciu Lwowa przez wojska hitlerowskie w 1941 r został aresztowany

            i wraz z innymi przedstawicielami polskiej inteligencji rozstrzelany

            na stokach Kadeckiej Góry.

            Twórczo¶ć:

            1. "Zielony Balonik":

            Boy był twórc± kabaretu "Zielony Balonik", który działał w Krakowie

            w latach 1905 - 1912 w Jamie Michalikowej, cukierni Jana Michalika.

            W krótkim czasie lokal ten stał się miejscem spotkań cyganerii

            artystycznej, a także centrum towarzyskim Krakowa. Program kabaretu

            wy¶miewał program i manierę modernistyczn±, panuj±ce w ¶rodowisku

            artystycznym, kompromitował snobizmy i fetysze epoki. Jednym z celów

            było odbr±zowienie postaci artysty, demi-

            tologizacja niezwykłej wrażliwo¶ci i duchowego

            kapłaństwa,przypisywanych literatom czy malarzom młodopolskim.

            "Zielony Balonik" dowodził z rubaszn± brutalno¶ci±, że artysta nie

            należy do grona "nadludzi" (wg filozofii Nietzschego), ale ma

            przywary jak każdy człowiek.

            Główn± postaci± i autorem najpopularniejszych tekstów "Zielonego

            Balonika" był wła¶nie Boy. Teksty te wydał w tomie zatytułowanym

            "Słówka".

            2. "Słówka" Boya:

            "Słówka" ukazały się w 1913 r we Lwowie i stanowiły dokumentację

            twórczo¶ci Żeleńskiego przeznaczonej dla "Zielonego Balonika". Był

            to zbiór wierszowanych piosenek i utworów satyryczno - kabaretowych,

            wy¶miewaj±cych zarówno styl bycia cyganerii artystycznej, jak i

            konserwatywne, ¶rodowisko Krakowa. Boy broni samego życia, które

            ginie pod nawałem schematów, szablonów. Apel ten odnosi się do

            wszystkich Polaków, niezależnie od

            podziałów społecznych: naród ma żyć i my¶leć, ma się wyzwolić

            mentalnie z "chocholego snu", w jakim trwa pogr±żony. Humor Boya

            oscylował między rubaszno¶ci± a finezj±, co w rezultacie sprawiło,

            że wiele z jego ¶wietnych aforyzmów jest aktualnych do dzi¶, np. "Bo

            w tym cały jest ambaras, żeby dwoje chciało naraz."

            Tytuł "Słówka" ma sugerować zmiany w samym tworzywie słownym. Boy

            walczy o nowoczesny kształt języka, zwraca się ku poezji

            lingwistycznej. Styl literacki powinien zainicjować zmiany mentalne,

            dlatego potrzebny jest język jasny, zwięzły, komunikatywny,

            zanurzony w codzienno¶ci. Doceniona zostaje warto¶ć samego słowa.

            3. Działalno¶ć translatorska:

            Za swoj± misję Boy uznał przybliżenie polskiemu czytelnikowi

            najwybitniejszych dzieł literatury francuskiej. Tłumaczył Villona i

            , Verlaine'a, Moliera i Balzaka oraz wielu innych. Tłumaczenia te

            należ± do najwybitniejszych przekładów z francuskiego na język

            polski. Powstała z nich Biblioteka Boya, jak j± nazywał sam

            Żeleński.

                  Autor: Yennefer Ocena : 3.5 

            oceń prace:   1 2 3 4 5 6

            Home | Reklama | Info | Mail

            Prace | Pomoc | Ksi±żki | Artykuły | News | Katalog | Forum |

            Dzienniczek | Rozrywka

                  O nas | Filozofia/Prywatno¶ć | Napisz do nas

                  Copyright 2000 The MotherShip Poland Internet Holdings Sp. z

                  o.o. Wszelkie prawa zastrzezone